Sterowanie DMX, Jak zacząć pracę z sygnałem DMX?

Sterowanie DMX. Na temat sterowania za pomocną sygnału DMX pisali już chyba wszyscy. Niestety większość publikacji na ten temat jest po prostu nie zrozumiała dla normalnego człowieka. Aby dowiedzieć się jak wykorzystać sterowanie DMX w praktyce, trzeba przeczytać całe elaboraty naukowe, a i tak nie do końca wiadomo o co chodzi. Dlatego postanowiłem w sposób bardzo prosty i krótki opisać jak się do tego zabrać od strony praktycznej. Artykuł przeznaczony jest dla osób początkujących w tym temacie, nie znajdziecie tu wiele tu wiele teorii, tylko to co rzeczywiście jest Wam potrzebne. Dzięki temu już za parę minut będziecie mogli zacząć przygodę ze sterowaniem DMX. Mam nadzieję że złapiecie bakcyla, a być może będzie to początek waszej drogi Light Designera.

Sterowanie DMX, Jak zacząć pracę z sygnałem DMX?

Infinity Konsola DMX Chimp 300.G2 4x Universe + Bezprzewodowy nadajnik DMX

Sterowanie DMX, Sygnał DMX – co to jest i do czego służy?

Sterowanie DMX, a w zasadzie sygnał DMX jest standardem utworzonym przez USITT (Amerykański Instytut Technik Scenicznych) w 1986 roku (swoją nazwę DMX 512 otrzymał dopiero 1990 roku). Pełna nazwa USITT  DMX512 (Digital Multiplex Signal). Najprościej mówiąc DMX służy do sterowania urządzeniami oświetleniowymi. Dzięki niemu możemy wykorzystać bardziej zaawansowane funkcje niż tylko program auto czy sound mode, czyli sterowanie w rytm muzyki. Możemy też sterować innymi urządzeniami efektowymi np. Wytwornicami dymu, baniek itp. z jednego miejsca. Dla nas w tym momencie najważniejsza będzie liczba 512 występująca w nazwie, zapamiętajcie ją, ponieważ to ona określa ilość kanałów które może obsłużyć 1 linia DMX.

Standard DMX 512 w kolejnych latach był rozbudowywany np. o protokół RDM, z sygnałem zwrotnym. Dzięki niemu można np. adresować urządzenie z poziomu konsoli. My skupimy się na najprostszym sygnale zwanym potocznie DMX 512, ponieważ każde urządzenie posiadające sterowanie DMX będzie z nim w pełni kompatybilne, bez względu na dalsze rozszerzenia i protokoły. Ponadto na chwilę obecną w zasadzie wszystkie tańsze urządzenia i duża część średniej półki to właśnie ten najprostszy sygnał DMX 512.

Jak podłączyć DMX i czym podłączyć DMX

Najczęściej i najbardziej niezawodnie, sygnał DMX podłączamy przewodem dedykowanym do sterowania DMX, znajdziesz je tu. Są to przewody o oporności 110 Ohm zakończone gniazdami i wtykami XLR 3-pin lub 5-pin. Standardem jest tu przewód XLR 3-pin i na takim się skupimy. Sposób podłączenia jest bardzo prosty ponieważ urządzenia łączymy jeden przez drugi (szeregowo). Niemalże każde urządzenie wyposażone w sterowanie dmx posiada wyjście i wejście, czyli potrzebujemy po prostu przedłużaczy dmx, do kolejnego urządzenia. Niektóre urządzenia posiadają dodatkowo wejście i wyjście 5-pin, ale wciąż można je podłączyć także przewodem 3-pin. Istnieje też możliwość podłączenia linii dmx przewodem mikrofonowym, wszak również ma złącza XLR 3-pin. Nie jest to zalecane rozwiązanie, ale działa. Należy wówczas pamiętać żeby wewnątrz złącza XLR żaden ze styków nie był zwarty z innym.

Sterowanie DMX, Jak zacząć pracę z sygnałem DMX?

Eurolite DMX XLR 3pin 10m bk, przewód DMX – Sygnał DMX

Ważne jest aby linia nie przekraczała 200 mb długości, niektóre źródła przedstawiają że nawet do 1000 mb, jednak z dośwaidczenia przy dużych realizacjach w teatrach, operach czy eventach zawsze tworzyliśmy linię DMX które nie przekraczały 200 mb każda. Tylko tak mieliśmy pewność że sterowanie DMX będzie niezawodne.

Sterowanie DMX – Czyli czym sterować sygnałem DMX

W tym temacie mamy trochę możliwości. Przede wszystkim powinniśmy się zastanowić nad dwoma rzeczami. Ile i jakich urządzeń będziemy mieli do dyspozycji (najlepiej jest tu określić też przybliżoną ilość kanałów której będziemy potrzebowali) oraz czym sami chcemy sterować pod względem użytkowym. Urządzenia do sterowania sygnałem DMX możemy podzielić w zasadzie na 3 grupy: software z interface’m, kontrolery i konsole oświetleniowe.

Software i interface DMX

Jest to dość dobre i wygodne rozwiązanie które jest z reguły łatwe w użytkowaniu. Jeżeli dasz sobie radę z prostym programikiem to na pewno też poradzisz sobie z tego typu oprogramowaniem. Ważne jest że w tym przypadku będziesz sterował swoimi światłami za pomocą komputera. Taki system najczęściej składa się z interface (małego pudełka) do którego podłączamy przewód DMX XLR 3-pin, a z drugiej mamy USB do podłączenia do komputera oraz z oprogramowania. Czasem w przypadku potężniejszego oprogramowania zamiast interface’u mamy skrzydło z suwakami lub coś na kształt mini konsolki. Jednak na początek wystarczy wam prosty interface. Interface’y najczęściej mogą obsłużyć 512 kanałów DMX, czyli tyle ile jedna linia może obsłużyć.

Sterowanie DMX, Jak zacząć pracę z sygnałem DMX?

Cameo DVC - 512-Channel USB to DMX Interface and Control Software Package

Ceny, czyli ile trzeba wydać?

Ceny tego typu interface’u z oprogramowaniem wahają się w zakresie 1000-1200 zł wzwyż. Jest to dobre, łatwe w użytkowaniu i wygodne rozwiązanie które na pewno na początek (i nie tylko) wam wystarczy. Interface z oprogramowaniem DMX sprawdzi  się w miejscach gdzie mamy do dyspozycji niewielką lub średnią ilość urządzeń. Np. w klubach, dyskotekach, domach kultury, hotelach, salach audytoryjnych, domach weselnych, wśród mobilnych dj’i itp. Do najczęściej używanych i godnych polecenia interface’ów DMX należą: Eurolite LED PC Control 512 oraz bardziej zaawansowany który osobiście polecam Cameo Light DVC.

Kontroler DMX

To tak naprawdę mała konsolka wyposażona w niewielki wyświetlacz który wiele nam nie pokaże, suwaki i przyciski do sterowania, czasami mały joystick. Sterowanie DMX odbywa się bezpośrednio z kontrolera do którego podłączamy przewód DMX. Poszczególnymi suwakami sterujemy kanałami, zmieniamy strony, zapisujemy sceny i przejścia pod odpowiednimi przyciskami i ot cała filozofia. Rozwiązanie to jest niezawodne i wszystko mamy pod ręką. Niektóre osoby wolą takie rozwiązanie ze względu na szybkość reakcji, przyzwyczajenie do suwaków i mikserów, niezawodność lub po prostu z braku komputera na którym już działa soft od audio. Nie grozi nam tu również zawieszka systemu w komputerze. Do tego typu sterowania potrzebna jednak będzie pewna wyobraźnia tego co mamy na której stronie i pod którym suwakiem.

Ile kanałów powinien mieć kontroler?

Kontrolery występują w bardzo różnej ilości kanałów które mogą obsłużyć, najczęściej od 12/24 do 512. Myślę że najbardziej optymalne rozwiązanie na małą instalację to 192 do 384 kanałów. Oczywiście im więcej kanałów tym więcej urządzeń będziemy w stanie obsługiwać, więc jeśli myślimy o rozbudowie w przyszłości warto wziąć to pod uwagę przy doborze kontrolera już teraz. Kontroler DMX sprawdzi  się w miejscach gdzie mamy do dyspozycji niewielką ilość urządzeń np. w klubach, dyskotekach, hotelach, salach audytoryjnych, domach weselnych, wśród mobilnych dj’i itp. Ceny rozsądnych kontrolerów zaczynają się już od 700 zł, a  duży wybór dobrych kontrolerów DMX znajdziecie klikając tu. Do najbardziej popularnych kontrolerów DMX należą: Eurolite DMX Scan Control 192, EUROLITE DMX LED Color Chief Controller, Showtec Creator Compact.

Sterowanie DMX, Jak zacząć pracę z sygnałem DMX?

EUROLITE DMX LED Color Chief Controller

Konsola oświetleniowa

Jest wykorzystywana przy obsłudze średnich i dużych eventów, w teatrach, operach, telewizji itp. Są to już bardzo zaawansowane systemy z całymi pulpitami, dotykowymi ekranami, mogące obsłużyć nawet i 8000 kanałów, sygnały ethernet. Często posiadają wbudowane media serwery i inne dodatkowe funkcje. Ze względu iż ten artykuł przeznaczony jest dla osób zaczynających swoją przygodę ze sterowaniem DMX, nie będę tu dużo pisał, bo i tak na początku nie będziemy korzystać z tak zaawansowanych i drogich urządzeń. Jeśli chcecie zobaczyć możliwości, zapraszam do nas na stronę.

Sterowanie DMX, Jak zacząć pracę z sygnałem DMX?

Showtec LAMPY 40 1 Universe Konsola DMX 512ch

Jak adresować urządzenia z DMX i ile kanałów zajmuje urządzenie?

Mam dobrą wiadomość, w zasadzie wszystkie urządzenia DMX adresujemy w ten sam sposób. Kiedyś z tyłu urządzenia były zworki do przełączania w systemie szesnastkowym, na szczęście dziś mamy wyświetlacze:) Aby ustawić adres DMX na urządzeniu wystarczy wejść w menu i najczęściej pod „adr” ustawić liczbę która będzie naszym kanałem startowym, czyli pierwszym kanałem naszego urządzenia. Każde urządzenie DMX ma w instrukcji i specyfikacji podana ilość kanałów DMX którą zajmuje (czasem zdarza się że możemy przełączyć możliwości sterowania w dwóch czy trzech opcjach np. 5 lub 12 lub 32 kanały).

Urządzenia DMX adresujemy po kolei, a adres każdego następnego urządzenia powinien zaczynać jako następny nr po wyczerpaniu wszystkich kanałów DMX poprzedniego. Tzn. mając 3 reflektory po 5 kanałów każdy, pierwszy będzie zaadresowany jako nr 1, drugi jako nr 6, a trzeci jako nr 11 itd.

W przypadku kontrolera dmx np. 192 kanały (który obsługuje 12 urządzeń po max. 16 kanałów) możemy również ustawić adresy jako nr 1, 17 i 33, jeżeli oczywiście mamy tak niewielką ilość urządzeń że kontroler nam je wszystkie obsłuży. Takie ustawienie poprawi nam czytelność i ułatwi użytkowanie, ponieważ każde urządzenie będzie miało pierwszy nr na danej stronie.

Sterowanie DMX, Jak zacząć pracę z sygnałem DMX?

Eurolite LED TMH-X12 Spot wyświetlacz na urządzeniu DMX

Odwieczne pytanie czyli Ile kanałów zajmuje urządzenie?

I tu niestety nie mam jednej odpowiedzi, każde urządzenie może zajmować inną ilość kanałów. Najprostsze urządzenia DMX jak wytwornice dymu mogą mieć nawet 1 kanał (włącz – wyłącz), reflektor RGB będzie miał ich zapewne minimum 4 lub 5 (każdy kolor Red, Gren, Blue, strobo szybciej-wolniej-multikolor, ew. tzw. makra z gotowymi programami). Ruchome głowy mają już dużo więcej kanałów ponieważ poza prostymi funkcjami wchodzi nam jeszcze ruch głowy w pionie i poziomie (często x2 żeby był dokładniejszy), efekty, tarcze efektów i kolorów lub ew. pixel mapping czyli możliwość sterowania każdą diodą z osobna (wtedy każdy pixel ma min. 3-4 kanały). Tak więc każde urządzenie może mieć inną ilość kanałów i nie ma na to reguły;)

Podsumowanie

Sterowanie DMX nie jest trudną sprawą. Jak ma się tych kilka podstawowych informacji można swobodnie zacząć pracę i cieszyć się pełnymi możliwościami sterowania oświetleniem scenicznym. W artykule przedstawiłem prosty układ z jednej linii DMX, który znajdzie zastosowanie w większości małych instalacji tzn. do 12-24 a nawet większej liczby urządzeń na jednej sali. To wystarcza w zupełności nie tylko na początek, ale także i na dłuższy okres naszej przygody. Jeżeli macie pytania lub potrzebujecie porady w większych instalacjach zapraszam do kontaktu. Sterowanie DMX znamy na wylot;)


Jeżeli uważacie że ten artykuł jest przydatny udostępnijcie na swoich profilach FB.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej o urządzeniach DMX, nowościach, materiałach szkoleniowych i promocjach, zapisz się do naszego newslettera:)

Czwartek, 21 października 2021

Artykuł nie był jeszcze oceniany.

Zaloguj się, aby ocenić.

Napisz pierwszy komentarz!

  • Baw się i pisz, co myślisz!

    Komentarze pomagają nam tworzyć bardziej interesujące treści. Dzięki nim wiemy, na co mamy zwrócić większą uwagę.

Napisz komentarz

Chcesz mieć własny awatar (obrazek) i pseudonim?
Utwórz konto i profil na forum Megascena.pl!

Mogą Cię zainteresować

Ruchome głowy – rodzaje, zastosowanie, cena …

Ruchome głowy są jednymi z najbardziej zaawansowanych urządzeń oświetleniowych. Wykorzystywane są głównie na scenie, ale także w architekturze. Fenomen ruchomych głów polega przede wszystkim na możliwości zdalnej zmiany kierunku świecenia. Dzisiejsze rozwiązania idą jednak nieco dalej i dają możliwości zmiany wiązki światła, barw oraz stosowania różnych efektów.

Efekty świetlne jak je dobrać? Jakie efekty dyskotekowe będą dla Ciebie najlepsze?

Efekty świetlne, efekty dyskotekowe, światło efektowe – Jak dobrać? Jak uruchomić? Jak podłączyć? Jak nie przepłacić?

Czym dziś są efekty świetlne i co w ogóle mamy na rynku?

Efekty świetlne w ostatnich latach zdobywają coraz większą popularność. W tym artykule chciałbym Wam przedstawić jakie mamy możliwości w tym zakresie.